image/svg+xml

Christendom of socialisme? (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche courant)

Verhaal

Christendom of socialisme? (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche courant)

Plaatje bij verhaal: congresso_de_viena_1819.jpg

Christendom of socialisme? (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche courant)

Christenen en socialisten staan in 1915 lijnrecht tegenover elkaar. Maar er is ook een club die de uitersten bij elkaar probeert te brengen. Die heet de Bond van Christen-Socialisten.

Christendom of socialisme?

 

Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant

 

 

Christenen en socialisten staan in 1915 lijnrecht tegenover elkaar. Maar er is ook een club die de uitersten bij elkaar probeert te brengen. Die heet de Bond van Christen-Socialisten en die heeft 20 juli vergaderd in de Harmonie, om te luisteren naar twee “rooie dominees”, beide gezegend met de gave van het woord, zodat de verwachtingen hoog gespannen waren, geen plaats bleef onbezet.

 

Ds. De Ligt uit Nunen was de eerste spreker. Zijn wereldbeeld zit heel helder in elkaar. De grote fout is indertijd, honderd jaar geleden, gemaakt op het Congres van Wenen in 1815. Dat hield zich als bekend vooral bezig met dansfeesten, en al die vorstelijke feestvierders dachten niet zozeer aan de belangen van de volkeren in Europa, maar meer aan die van hun eigen dynastie. Gevolg was het ontstaan, of liever het repareren, van een fout soort dynastiek nationalisme, dat vooral vorm kreeg in extreem militarisme. Historici noemen dit proces de Restauratie, maar die term deugt alleen maar voor het kijken naar het verleden. Die gerestaureerde dynastieën gingen, toekomst gericht, een monsterverbond aan met door de industriële revolutie rijk geworden grootindustriëlen, zodat er een hoogst explosief mengsel van nationalisme en kapitalisme ontstond. Christelijke waarden waren steeds verder te zoeken, nationalistisch egoïsme voerde de boventoon.

 

 

En zo is het gekomen, luidde sprekers conclusie: De tegenwoordige staat is in haar (sic!) wezen anti-christelijk – het is een hel. Nu weet iedereen dat in de hel de duivel de lakens uitdeelt, maar dat zijn er maar een paar, de meesten zijn arme duivels, slachtoffers van de armoe en van hun eigen lafheid. Want het is tijd voor actie! Wie het eens is met de bestaande maatschappij, moet maar het kruis en de bijbel verbranden, maar zo ge een beter en edeler samenleving wilt, strijdt dan voor de beginselen der christen-socialisten. Deze rede werd luide toegejuicht.

 

Hoe die strijd en dat protest er concreet uit moesten zien, daar was de eerste spreker in zijn enthousiasme niet aan toe gekomen. Maar van ds. Hugenholtz uit Vledder kreeg het publiek na de pauze wat meer te horen over de te volgen strategie. Ook hij ziet aan de basis van het kapitalisme de zonde der zelfzucht, en dus moet dat heerschend kapitalistisch stelsel hoognodig vervangen worden door het socialistisch stelsel, dat leert het “allen voor allen”, gedreven door christelijke liefde.

 

Idealisme lijkt bij de christen-socialisten belangrijker dan het pragmatische politieke gevecht. Dat bleek tijdens de aansluitende discussie. Hier mengde zich de bekende Zwolse linkse activist D.Wijnkoop in de strijd. Hij verkocht, tot ongenoegen van het publiek, een onvervalst lesje Marxistische theorie, voornamelijk van historisch-materialistische aard, om de christelijk-socialistische broeders duidelijk te maken, dat zij zich maar het beste kunnen aansluiten bij de niet zo christelijke socialisten. Dit viel niet in goede aarde. Toen de heer Wijnkoop na het antwoord van ds. De Ligt nogmaals begon op te roepen tot wat hij als enige weg zag, namelijk de revolutie van het proletariaat, werd het publiek recht duidelijk door met de voeten te stemmen: het verliet mopperend de zaal. Of dat als de Zwolse variant van de Dictatuur van het Proletariaat opgevat mag worden, vermeldt het uitvoerige verslag in de krant niet, maar de verslaggever geeft met zijn laatste zinnetje wel uiting aan zijn solidariteit met het publiek (en zijn afkeer van de Revolutie): De vergadering had een zeer ordelijk verloop.

 

Sjaak Onderdelinden.

Trefwoorden:Congres van Wenen, Christendom, Socialisme, Rooie dominees
Thema's:Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.