image/svg+xml

Archieven van de Hoge Bank en Klaring toegankelijk gemaakt

Nieuwsbericht

Archieven van de Hoge Bank en Klaring toegankelijk gemaakt

De archieven van de Hoge Bank en Klaring zijn nu via een inventaris toegankelijk gemaakt. 'De Hoge Bank en Klaring' was in Overijssel tot 1799 de instelling waar in hoogste instantie recht werd gesproken. 

Rechtspraak in Overijssel

Het Ancien Régime eindigde voor Overijssel in 1799. Al vanaf 1365 hield de Utrechtse bisschop, die ook landsheer van Overijssel was, de Klaring. Hij deed dit samen met de riddermatigen uit de drie kwartieren Salland, Twente en Vollenhove, met de afgevaardigden van de drie grote steden Deventer, Kampen en Zwolle. Hier kon men in appèl gaan van lagere rechtbanken, zoals die van de schouten en richters op het platteland.

Ook na de overdracht van het wereldlijk gezag door de bisschop, aan de vorsten uit het Habsburgse Huis in 1528, werd deze praktijk voortgezet. Weliswaar werd de Klaring niet langer gevormd door de landsheer met de Overijsselse Staten, maar trad zijn plaatsvervanger, de stadhouder, op. Volgens het privilege van 1379 werd de Klaring bij voorkeur binnen Deventer gehouden. Wegens de beroering aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog werd er lang geen Klaring gehouden. Pas in 1607 werd de draad weer opgepakt om in 1799 te eindigen, toen de taak werd overgenomen door het Departementale Hof van Justitie in Overijssel.

Het vonnis

In Overijssel hoefden rechters niet altijd juridisch geschoold te zijn. In de loop van de zestiende eeuw hadden zij de gewoonte om adviezen te vragen aan rechtsgeleerden, de advocaten. Dit advies werd vervolgens door de rechter uitgesproken en kreeg daardoor de status van vonnis. Deze praktijk vond plaats in de rechtspraak door bijvoorbeeld de richters (in Twente) en de schouten (in de overige delen van Overijssel). Na zo’n vonnis kon men dan in beroep gaan bij de Staten van Overijssel in hun klassieke samenstelling van Ridderschap en de afgevaardigden van de Steden. Sinds 1607 was de stadhouder niet meer ‘in persona’ aanwezig bij de Klaring.

Een voorrecht

Daarnaast was er het gericht van de Hoge Bank. De samenstelling hiervan was gelijk aan de rechtbank van de Klaring, de Staten van Overijssel. Het bijzondere van dit gericht was echter dat het uitsluitend bestemd was voor de leden van de riddermatige, adellijke geslachten. Het bijzondere bestond vrijwel alleen uit een aantal voorrechten, zoals het feit, dat de edellieden hun hoed mochten ophouden in het gericht. En dat zij geen eed hoefden af te leggen, hun woord van eer was voldoende. Het procederen voor de Hoge Bank was aanzienlijk kostbaarder dan in de Klaring. Dat was waarschijnlijk ook de reden, waarom in de achttiende eeuw nog maar één maal geprocedeerd werd voor de Hoge Bank.

Toegang tot de archieven

De archieven van de Hoge Bank en Klaring zijn toegankelijk gemaakt en berusten in het Historisch Centrum Overijssel te Zwolle. Een inventaris van deze archieven kwam in 2011 gereed. Daarnaast verscheen nog een zeer bruikbare procesgids van de archieven van de Hoge Bank en Klaring, uitgegeven door Stichting tot Uitgaaf der Bronnen van het Oud-vaderlands Recht én verschenen als nummer 50 in de reeks Weerken van de Vereeniging tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis: P. Brood en F.A.J. van der Ven, Klaring van Overijssel. Procesgids, Hilversum 2010. 

A.J. Mensema

Trefwoorden:Rechtspraak, Justitie
Periode:5/12/2011
Locatie:Overijssel

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.