Verhaal 21 Nieuwe grondwet brengt godsdienstvrijheid-----Kloosters (1855-1999)
Verhaal 21 Nieuwe grondwet brengt godsdienstvrijheid-----Kloosters (1855-1999)
- Geplaatst door
Verhaal 21 Nieuwe grondwet brengt godsdienstvrijheid-----Kloosters (1855-1999)
Hierboven plaatje 91. Het klooster van de paters karmelieten aan de Hertmerweg in Zenderen op een oude foto.
Vrijheid van godsdienst
Het klooster van Ruinen in Drenthe is al vóór 1206 eigenaar van de kerk in Borne. Pas ver in de 19de eeuw komt er in Borne zelf een klooster. Later zijn er zelfs nog drie bij gekomen. Eeuwenlang mogen de katholieken geen kloosters hebben in ons land. In de Franse tijd, van 1795 tot 1813, komt er een scheiding tussen kerk en staat. Dat wil zeggen dat de regering (de staat) zich niet meer met godsdienstzaken (de kerk) mag bemoeien. De katholieken krijgen dan meer vrijheid. In 1848 komt er een nieuwe grondwet. Daarin staat dat iedereen voortaan vrijheid van godsdienst heeft. In 1853 is het zover dat de katholieken na 250 jaar weer bisschoppen mogen hebben.
Een katholieke “zuil”
De bisschoppen verbreiden het rooms-katholieke geloof via het onderwijs, de politiek en het verenigingsleven. Veel kloosterorden stichten scholen voor katholiek lager en hoger onderwijs. Ook geven ze cursussen over geloofszaken en levensvragen voor volwassenen. Deze cursussen worden retraites genoemd. Er komt een succesvolle katholieke emancipatie op gang. De katholieken maken hun eigen groep, waarin je alleen katholieken tegen komt: in de kerk, op scholen, in de vakbond en in de vrijetijdsverenigingen. Zo’n groep wordt een ‘zuil’ genoemd. Ook de protestanten en de socialisten hebben hun eigen zuilen. Elke zuil komt op voor de belangen van de eigen groep. Er zijn heel lang weinig contacten tussen de verschillende zuilen. De geestelijkheid probeert zo ‘gemengde’ huwelijken te voorkomen. Vanaf 1970 krijgen de zuilen steeds minder invloed. Nu gaan mensen met verschillende geloven en andere opvattingen meer met elkaar om.
Het karmelietenklooster in Zenderen
In 1855 komt de pastoor van de parochie Hertme-Zenderen in contact met de overste van het klooster van de paters karmelieten in Boxmeer in Noord-Brabant. De overste wil kloosters oprichten in andere katholieke streken van ons land zoals Twente. Het grote huis Het Hulscher aan de Hertmerweg in Zenderen is daarvoor heel geschikt. De overste in Boxmeer koopt het huis in het diepste geheim. Hij is bang dat de protestantse boeren er een stokje voor zullen steken. Die zitten niet te wachten op nog meer katholieken in Zenderen. In het grote huis is plaats voor tien paters. Ze worden door katholieke Zenderse boeren uit Boxmeer opgehaald. De paters maken in 1861 een kapel in de paardenstal. Wanneer het oude huis te klein wordt, bouwen de paters een nieuw klooster op Het Hulscher.
De kloosterkerk
In 1882 is de huidige kloosterkerk ingewijd. De deken van Almelo vindt dat eigenlijk niet goed, omdat er nu minder mensen naar de dorpskerk van Zenderen gaan. De Zenderse en Bornse katholieken gaan graag naar de paterskerk. Want de paters hebben een zonnige kijk op het leven en ze kunnen goed preken. De deken heeft wel gelijk gekregen. De oude dorpskerk moet in 1948 worden afgebroken. Tegenwoordig is het klooster een tehuis voor gepensioneerde paters karmelieten. Je mag het klooster van binnen bekijken. Het is erg mooi.
Onderwijzen en preken
De paters karmelieten leggen zich toe op het onderwijs en de pastorale zorg. Ze zijn goede leraren. In Zenderen bouwen zij scholen voor het middelbaar onderwijs. Tot 1995 zijn de gebouwen als school gebruikt, eerst als gymnasium Sint Alberti voor priesterstudenten, later als school voor agrarisch onderwijs. De paters stichten ook kloosters en middelbare scholen in andere plaatsen. Hieruit is de Stichting Carmelcollege voortgekomen, met 12 middelbare scholen, 35.000 leerlingen en 4.200 medewerkers. Bekende voorbeelden in Twente zijn het Twents Carmel College in Oldenzaal, het Lyceum De Grundel in Hengelo, het Pius X College in Almelo en het Bonhoeffer College in Enschede. Overal in de omgeving gaan de paters preken en speciale kerkdiensten houden. Ze krijgen daar veel waardering voor, want ze spreken duidelijk taal en staan dicht bij de mensen. Met de jaren zijn de meesten oud geworden en gestorven. Nu liggen ze onder de oude bomen van het kloosterkerkhof in Zenderen.
Het karmelietessenklooster in Zenderen
Na de paters karmelieten komen ook de nonnen, de karmelietessen, naar Zenderen. In 1889 verhuizen elf nonnen van het karmelietessenklooster Elsendaal in Boxmeer naar hun nieuwe klooster in Borne. Het is aan de overkant van de Hoofdstraat, aan de rand van de Zenderse Es. Volgens de regels van hun orde leven en werken zij achter de gesloten deuren van hun klooster, afgezonderd van de wereld. Pas na 1960 zijn de strenge voorschriften wat losser geworden. Maar nog steeds leven de nonnen volgens de regel: soberheid, beschouwing en gebed. Daarom kun je het klooster niet van binnen bekijken.
Op het kaartje Zenderen en Hertme onder het kaartje van Borne is het karmelietenklooster aangegeven met de letter J en het karmelietessenklooster met de letter L.
Industrialisatie / 1800-1900
Auteur: | Hans Gloerich |
Trefwoorden: | Industrialisatie / 1800-1900, Borne bij de tijd, Schoolcanon |
Thema's: | Borne bij de tijd-----Schoolcanon |