Verhaal 16 Een voorname bedrijfswoning-----Het Bussemakerhuis (1779)
Verhaal 16 Een voorname bedrijfswoning-----Het Bussemakerhuis (1779)
- Geplaatst door
Verhaal 16 Een voorname bedrijfswoning-----Het Bussemakerhuis (1779)
Hierboven plaatje 70. Het Bussemakerhuis, Ennekerdijk 11.
Een bijzonder huis
Op nummer 11 aan de Ennekerdijk staat het Bussemakerhuis. Het is genoemd naar de linnenhandelaar Jan Bussemaker. Hij leefde van 1730 tot 1796. Zijn beroep was fabrikeur, een soort tussenhandelaar in textiel. Een fabrikeur koopt het linnen van de huiswevers en verkoopt de lappen stof aan klanten in de grote steden. Sommige linnenhandelaren hebben veel geld verdiend. Aan zijn grote en voorname huis kun je zien, dat dit ook voor Jan Bussemaker geldt. Het huis is heel bijzonder, omdat dit het enige fabrikeurshuis in Twente is dat nog niet is afgebroken. Het is ook de enige zichtbare herinnering aan de tijd van de Bornse huiswevers. De tijd van de huiswevers ligt ongeveer tussen 1600 en 1850. Vanaf 1850 gaan steeds meer huiswevers werken in de textielfabriek van Spanjaard. Zij zijn dan fabriekswevers geworden.
Jan en Trijntje
Jan Bussemaker trouwt in 1763 met Trijntje Hulshoff. Ze krijgen twee kinderen, Adam en Martje. In de voorgevel van het huis zie je een grote rechthoekige steen met en grappig halfrond raampje erboven. In de steen is een grote krans van bladeren uitgehouwen met het jaartal 1779. Daarbinnen zijn de namen van het echtpaar gebeiteld. Op de hoeken staan de beginletters van de namen van hun twee kinderen A.B. en M.B.
Grote verbouwing in 1779
Op deze plaats staat al in 1655 een laag dubbel woonhuis. De zaken van Jan Bussemaker gaan uitstekend. Hij laat in 1779 de dubbele woning verbouwen tot één groot woonhuis met een ruimte voor zijn bedrijf. Het huis krijgt een mooie gevel, een nieuw dak en een stoep met twee treden. De bovenkant van de gevel lijkt wel wat op een kerkklok. Daarom wordt zo’n gevel een klokgevel genoemd. De muren zijn van baksteen, maar er zijn ook versieringen van zandsteen. Dat komt helemaal uit Bentheim in Duitsland en is dus erg duur.
Een bedrijfswoning
Achter de grote voordeur is een lange en brede gang van wel twintig meter lang. Die loopt midden door het huis en heeft een vloer van Bentheimer zandsteenplaten. De indeling van het huis is heel handig. Links van de gang is het woongedeelte. Rechts liggen de bedrijfsruimten. Met hun kruiwagen brengen de huiswevers de opgerolde lappen stof naar binnen die ze voor Jan Bussemaker hebben geweven.
Rechts de zaak
De wevers leveren hun linnen lappen af in de kamer rechts vooraan, bij de straat. Vanaf een verhoging achter in de kamer bekijkt Jan Bussemaker nauwkeurig de uitgerolde lappen stof. Er mogen geen weeffouten en oneffenheden in zitten. Dan keurt hij de lap af en krijgt de wever minder weefloon. Niets ontsnapt aan zijn aandacht in het heldere licht dat door het grote raam naar binnen valt. Het linnen dat is goedgekeurd gaat naar de opslagzolder op de bovenverdieping. Tussen de vloeren is een donkere ruimte voor de geverfde stoffen, zodat ze niet kunnen verkleuren door het daglicht. In de nok van het dak hangt nog steeds de sterke takel van eikenhout. Daarmee worden de goederen naar boven gehesen. De takel wordt wel ‘luiwerk’ genoemd. Luien betekent ophijsen.
Links de woning
Aan de linkerkant van de gang zijn de kamers waar het gezin van Jan Bussemaker woonde. Daar is de woonkamer met de bedstee. Daarachter is de keuken. Alles is heel eenvoudig en sober ingericht. Het geloof van de familie Bussemaker schrijft dat voor. De familie is lid van de doopsgezinde gemeente. Hun kerk staat wat verder aan de Ennekerdijk, op de hoek van de Brinkstraat. Doopsgezinden noemen hun kerkgebouw niet ‘kerk’, maar ‘vermaning’. Hun dominee ‘vermaant’ zijn kerkgangers om het goede voorbeeld Jezus Christus na te volgen.
Bijna niets veranderd
Het is heel bijzonder dat het Bussemakerhuis van binnen bijna niet is veranderd. Meer dan 230 jaar lang. Nou ja, in plaats van een poepdoos is er natuurlijk een modern toilet gekomen. En elektriciteit, en warm en koud stromend water. Maar de inrichting is nog van toen. Dat komt omdat de familie Bussemaker er meer dan honderd jaar heeft gewoond. Ze waren zuinig op hun huis en hun meubels. En dat waren de mensen die er na de Bussemakers woonden ook. Daarom kun je nu nog zien hoe het lang geleden was.
Ga maar eens kijken!
Het Bussemakerhuis is nu een prachtig museum. Je kunt er zien hoe vroeger een doopsgezinde fabrikeur en zijn gezin woonde en werkte. Er staat nu ook een aantal weefgetouwen. Sommige zijn honderden jaren oud. Ze komen van Twentse boerderijen. De boeren moesten toen in de wintermaanden een centje bijverdienen met weven. Op die weefgetouwen laten de mensen van het museum je zien hoe het weven gaat. Misschien mag je zelf ook wel een stukje doen.
Op het kaartje van Borne is de plaats van het Bussemakerhuis aangegeven met 16.
Verlichtingseeuw / 1700-1800
Auteur: | Hans Gloerich |
Trefwoorden: | Verlichtingseeuw / 1700-1800, Borne bij de tijd, Schoolcanon |
Personen: | Bussemaker,Jan, Hulshoff,Trijntje, Bussemaker,Adam, Bussemaker,Martje |
Thema's: | Borne bij de tijd-----Schoolcanon |