image/svg+xml

40. Twentsche Automobiel Maatschappij-----Van lokaal naar internationaal vervoer (1935)

Verhaal

40. Twentsche Automobiel Maatschappij-----Van lokaal naar internationaal vervoer (1935)

Plaatje bij verhaal: 40.1.png

40. Twentsche Automobiel Maatschappij-----Van lokaal naar internationaal vervoer (1935)

Op bovenstaande afbeelding Henkie Brand, chauffeur van de T.A.M. met de Dion Bouton. In 1924 richtte Bernardus Johannes Brok als één van de eersten in Overijssel een busbedrijf op dat schoolreisjes, verenigingsuitjes en meerdaagse ritten verzorgde. Het bedrijf Brok Reizen is nog altijd gevestigd in Borne en de werkzaamheden zijn na al die jaren onveranderd gebleven.

Buschauffeur Bernard
Bernard, plaatselijk bekend als ‘Groot’n Brok’, was van beroep metaalbewerker. In zijn vrije tijd zette hij fietsen in elkaar, die hij verkocht in het winkeltje van zijn vader, tegenover villa ‘Het Witte Huis’ van Jacob Spanjaard. Toen de naast die winkel staande molen van Vonke in 1924 te koop werd aangeboden, kocht Bernard het pand en vestigde er een garage in. Zijn broer Willem kocht een Duitse auto, een Adler. Nadat eerst de familie een toer door Twente had gemaakt, werd de carrosserie eraf gesloopt en werd de auto omgebouwd tot bus. Daarmee begon Bernard een busdienst van Borne naar Almelo en later via Bornerbroek naar Hengelo. Kasteleins langs de route kregen vlaggen, die werden uitgestoken als er busklanten waren. Willem reed de bus, maar na een paar maanden had hij er genoeg van, want hij was meubelmaker en geen buschauffeur. Bernard zegde vervolgens zijn baan op en werd garagehouder annex buschauffeur. Zijn lijndienst bedrijf heette: Twentsche Automobiel Maatschappij (TAM). Later voerde hij zijn busdiensten uit in samenwerking met Gerard ter Haar. In 1927 werd de buslijn Borne-Delden geopend. Aanvankelijk bestond er in die tijd grote concurrentie. Het was de tijd van de ‘wilde’ diensten. De lijn Hengelo-Borne-Almelo was een halfuursdienst. Uit Hengelo vertrok om 8 uur de bus van Kleissen, die van Brok of Ter Haar (ze wisselden elkaar om de week af) om 8.30 uur en de bus van Nijhuis om 9 uur. In 1939/1940 werden alle vergunningen ingetrokken. Vandaag de dag is Brok Reizen nog steeds een familiebedrijf. Sinds 1997 is de leiding in de handen van B.A.T. (Ben) Brok.

Busbedrijf Ter Haar
Gerard ter Haar was aanvankelijk chauffeur bij de Hengelosche Bierbrouwerij en daarna bij Spanjaard. In 1922 zag hij een advertentie waarin autobussen te koop werden aangeboden in Werkendam. Hij had een motor, waarmee hij naar Werkendam reed en hij keerde terug met zijn eigen T-Ford autobus, betaald met zijn 4000 gulden spaargeld. Dit werd het begin van zijn zelfstandig ondernemerschap. Als vestigingsplaats koos hij Borne. In 1925 vormde Gerard, samen met Bernard Brok, het busbedrijf TAM en in 1926 werd door de provincie aan ter Haar concessie verleend voor een autobusdienst van Borne naar Delden en van Bornerbroek naar Almelo. Gerard, in Borne bekend als ‘Bussen ter Haar’, bouwde zijn bedrijf uit en in 1938 had hij al vijftien bussen. In de Tweede Wereldoorlog verzette hij zich tegen de Duitse bezetters, die zijn bussen wilden vorderen en hem voor hen laten rijden. Dat weigerde hij. Hij haalde de bussen uit elkaar, verstopte de onderdelen en dook onder. Na de oorlog zette hij snel zijn bedrijf weer op. De bussen werden weer in elkaar gezet en de paar kwijtgeraakte bussen spoorde hij weer op. Binnen de kortste keren reed hij de lijndiensten weer vanuit zijn standplaats aan de Grotestraat in Borne.

40.2.png
T-Ford 1924, de eerste bus van Gerard ter Haar.

 

OAD
Joop ter Haar volgde zijn vader op. Hij nam het bedrijf Müller Transport over, dat al jarenlang personenvervoer in de omgeving van Holten verzorgde. Het vergrote bedrijf kreeg de naam Overijsselse Autobusdiensten (OAD). De OAD breidde het openbaar vervoer steeds verder uit in Salland en Twente, van Deventer tot Almelo en Hengelo. Daarnaast verzorgde de firma groepsuitstapjes. Men legde zich daarbij steeds verder toe op internationale reizen. In 2009 nam Julius, de zoon van Joop, het roer over van het bedrijf OAD, dat ondertussen was uitgegroeid tot een grote landelijke reisorganisatie.

40.3.png
Een OAD-bus uit de dertiger jaren van de vorige eeuw.

 

Auteur:Martin Thiehatten
Trefwoorden:1900-1950 Wereldoorlogen, Van lokaal naar internationaal vervoer (1935), Canon van Borne
Personen:Brok,Bernardus Johannes, Brand,Henkie, Haar,ter Gerard, Spanjaard,Jacob, Brok,Willem, Brok,B.A.T., Haar,ter Joop, Haar,ter Julius
Thema's:Canon van Borne

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.