image/svg+xml

08. Landweren-----Tegen invallers en weglopers

Verhaal

08. Landweren-----Tegen invallers en weglopers

Plaatje bij verhaal: 8.1.jpg

Op bovenstaand afbeelding de replica van een landweer met doorgang bij Weleveld. Aan de zuidzijde van de gemeente Borne liggen zogenaamde landweren uit de Middeleeuwen. Het begrip landweer heeft te maken met het weren of verdedigen van een bepaald gebied. Het waren verdedigingswallen in hoger gelegen gebieden, gebouwd van aarde of stenen, beplant met ondoordringbare struiken en vaak ook gemarkeerd met grote veldkeien die aangaven dat hier een grens lag.

Verdediging
Landweren waren bedoeld om vijanden buiten te houden. Ze bestonden uit wallen die een bepaalde breedte moesten hebben, waarop struiken als sleedoorn, braam en hulst en bomen werden geplant. Het was voor dorpelingen ten strengste verboden om gebruikshout van deze landweren te kappen. Er stonden zware boetes op. Aan beide zijden van de wal bevonden zich vaak diepe greppels. Bestaande beken vormden vaak het uitgangspunt van een dergelijk verdedigingslinie. Landweren liepen ook niet recht; zij werden voorzien van S-bochten. Voor doorgaand verkeer waren openingen in de landweren aanwezig. Deze openingen lagen zonder uitzondering bij belangrijke postwegen en werden bewaakt door versterkte boerderijen en huizen. De Meyershof was zo’n boerderij, evenals het Grote Hulscher (nu Karmelietenklooster), Groot Buren, Weleveld en de Hondeborg. Bij deze doorgangsposten werd vaak tol geheven.

Afrastering

Een nevenfunctie van landweren was die van afrastering. Het vee graasde veelal op de gemeenschappelijk hoger gelegen markegronden met de landweer als grens. Wanneer een koe of ander stuk vee uitbrak en op het grensgebied van een andere marke terechtkwam, zette de vinder het dier in de “schutstal”, waarna de eigenaar het beest tegen een forse boete kon ophalen. Het was dus zaak dat de landweren goed onderhouden werden.

Zichtbare sporen
Op het grondgebied van Borne, Zenderen, Hertme en Azelo zijn nog diverse sporen van landweren te vinden. Soms is het even zoeken, maar de contouren zijn zichtbaar voor wie goed kijkt. Hoewel de eigenlijke wallen veelal zijn afgesleten, zijn de kenmerkende bochten nog duidelijk in het landschap herkenbaar. Een goed voorbeeld van een zodanige S-bocht is nog te vinden bij ‘t Graes aan de Meijerinksveldkampweg tegen het landgoed Twickel. Ook bij de Hondeborg is een restant van een landweer te ontdekken, zelfs een zeldzame cirkelvormige landweer. Bij Huize Weleveld is recentelijk een nieuwe landweer gebouwd, inclusief een doorlaatpunt met een hek. De Hondeborg aan de Bornerbroeksestraat is de 2e Hondeborg.
De 1e Hondeborg verloor zijn militaire functie door verlegging van de weg. De 2e Hondeborg nam de militaire taak over. In het verleden broedden veel ooievaars in dit gebied. Naast het ‘plezier’ van ‘ooievaars vangen’ kon een hooggelegen ooievaarsnest uitstekend dienst doen als uitkijkpost tegen onverlaten die niet veel goeds in zin hadden. De landweren deden de rest.

8.2.jpg
Resten van een landweer bij erve Graes in Azelo
8.3.jpg
Kaartje van de landweren rondom Borne
8.4.jpg
De achterzijde van havezate Weleveld rond 1750

 

 

Auteur:Annemie Mulders-Gordijn
Trefwoorden:1000-1500 Hoge en Late Middeleeuwen, Tegen invallers en weglopers, Canon van Borne
Thema's:Canon van Borne

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.