Winkel open of winkel dicht?

Winkel open of winkel dicht?

Winkels hebben alleen zin, als ze open zijn voor het winkelende publiek. Gevolg is, dat er van sluitingstijden slechts hoogst ongaarne sprake is. Maar in mei 1916 gaat daar toch wat in veranderen.

Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant

Winkels hebben alleen zin, als ze open zijn voor het winkelende publiek. Gevolg is, dat er van sluitingstijden slechts hoogst ongaarne sprake is. Maar in mei 1916 gaat daar toch wat in veranderen. In heel veel plaatsen wordt een sluitingstijd ingevoerd, om 9 uur ’s avonds is het wel welletjes. Ook in Zwolle wordt hierover gesproken, de Vereniging voor Handel en Industrie gaat er over vergaderen en voorzitter Marcus plaatst een oproep in de krant om naar die vergadering in de Harmonie te komen. Het hoge doel is de bescherming van de vrijheid van den winkelier, en uit de oproep van de voorzitter blijkt maar al te duidelijk, dat er van die vrijheid voorlopig nog geen sprake is – die moet eerst nog bevochten worden. Want de verhouding winkelier/klant lijkt nog het meest op die van slaaf en slavendrijver. De situatie is nu zo: Men moet het werkelijk niet te gering schatten, dat een winkelier zich in alles en steeds naar de wenschen van zijn klanten behoort te schikken. Het “klant is koning” wordt blijkbaar tamelijk letterlijk uitgelegd. Ook al geldt een sluitingstijd van 9 uur, geen winkelier kan het zich veroorloven, iemand die om half tien nog aanbelt, “nee” te verkopen. Dus wordt er oogluikend toch nog even gehandeld, en als dat nou net toevallig door een concurrent gezien wordt, dan gaat ook die zich niet langer aan de inofficiële afspraak van sluiting om 9 uur houden. Een duidelijk besluit van de Gemeenteraad wordt verlangd, en de voorzitter kan een hele serie gemeenten opnoemen, waar het besluit intussen geldt en uitstekend werkt. Op dus naar de vergadering!

In de krant van 17 mei 1916 staat inderdaad een uitvoerig verslag van deze druk bezochte vergadering. Maar ach, een spetterende discussie, en dus een spannende vergadering was het niet geworden, bijna iedereen was het eens met een redelijk geachte sluitingstijd van 9 uur. Veel indruk maakte het voorlezen van een brochure, in Den Haag uitgegeven en tot de Haagsche winkeliers gericht, waarin de voordeelen der vervroegde sluiting uiteengezet worden: de overmatige arbeidstijd der winkeliers wordt er door beperkt, in ’t belang van hun gezondheid, hun ontwikkeling, hun gezinsleven. Aardig is, dat een van de discussiebijdragen er op wijst, dat vervroegde sluiting niet alleen in ’t belang der winkeliers is, maar ook in dat der bedienden. Ook wordt nog gewezen op een interessant aspect: vervroegde winkelsluiting zal tot aanpassing van het koopgedrag moeten leiden. Eerst ga je de stad in, en als dan in de binnenstad de winkelsluiting heeft plaatsgegrepen, kun je op de terugweg altijd nog in de buitenwijken terecht. Dus gaat het vaak zo, dat nu de menschen eerst naar de stad gaan omdat zij in Assendorp nog wel tot bij 12 uur terecht kunnen. Tot bij 12 uur! Het werd inderdaad tijd daar eens iets aan te doen.

Verder wordt ter vergadering nog wat geklaagd door fruithandelaren, want bij hen wordt in den laten avond nogal eens wat gekocht. En door sigarenhandelaars, want in café’s  mogen nadat de winkels gesloten zijn nog wel rookwaren verkocht worden. Oplossing: alleen voor gebruik ter plaatse. Zo min mogelijk branche-vermenging, je gaat tenslotte in een boekwinkel ook geen wijn kopen. En zo kabbelt de vergadering nog een beetje door, op twee winkeliers na is iedereen allang gewonnen voor een enigszins humane sluitingstijd. En dan komt, helemaal aan het eind van de vergadering, toch nog een verrassing. Misschien niet voor de krantenlezer van 1916, maar wel voor die van honderd jaar later: Héél voorzichtig wordt een balletje opgegooid over de volgende kwestie: het invoeren van een wettelijke sluiting op Zondag. Maar dat wordt door het bestuur voorlopig nog volstrekt onhaalbaar geacht. Het verschil tussen 2016: steeds meer koopzondagen, en 1916: op den duur streven naar zondagsluiting. Zo veranderen de tijden.

Sjaak Onderdelinden