image/svg+xml

Mormoonse emigranten uit Vollenhove

Verhaal

Mormoonse emigranten uit Vollenhove

Plaatje bij verhaal: vollenhove1.jpg

Mormoonse emigranten uit Vollenhove

Wim Willemsen beschrijft in Vollenhove 650 jaar stad deel 1 dat bewoners van Vollenhove, die in de tweede helft van de vorige eeuw emigreerden naar o.a. Zuid-Afrika, Brazilië, Canada en de Verenigde Staten van Noord-Amerika. Zij waren in staat van tijd tot tijd eens voor bezoek naar hun geboortestad terug te keren en ze deden dat graag. Ook rond het jaar 1870 emigreerden enkele geboren en getogen Venosen naar de Verenigde Staten van Noord-Amerika. Voor hen was het gezien de reisduur en de kosten onmogelijk tussentijds op bezoek te komen. Deze mensen gingen als mormoons emigrant.

 

Wie waren die emigranten?

Deze vraag is het eenvoudigst te beantwoorden door te vertellen dat het gaat om de gezinnen van twee kleinzonen van het uit de geschiedenis van Vollenhove bekende echtpaar Albert Hendrik Ekker Jr. (1759-1807) en Jannetje Pingel (1754-1838). Het eerste gezin is dat van Arnoldus Hendrik Ekker (1834-1908), die was getrouwd met de onderwijzersdochter Elizabeth van Doesburg (1823-1906).

Van dit gezin emigreerden alle leden. Het tweede gezin is dat van Hendrik Jan Ekker (1825-1885), die eerst getrouwd was met Belia Botschoever (1826-1863) en na haar overlijden met Grietje Drok (1838-1920). Uit dit gezin emigreerde alleen zoon Eelco.

 

 

Arnoldus en Elizabeth, die trouwden in 1846, hebben het voordat ze emigreerden erg moeilijk gehad. Eerst economisch. Kort na hun vertrek in 1859 uit Vollenhove met vijf kinderen naar Hardenberg werd Arnoldus, die slijter in dranken was, failliet verklaard. Na allerlei omzwervingen vestigden zij zich in Avereest, waar Arnoldus o.a. de kost verdiende als bakker. In deze plaats aan de Dedemsvaart werden zij getroffen door het overlijden van vier van hun tien kinderen. In Avereest ging het eerder als Nederlands Hervormd geregistreerd gezin over tot de Kerk van de Heiligen der Laatste Dagen, waarvan de leden vaak als 'mormonen' worden aangeduid.

Deze Kerk werd in 1830 in de Verenigde Staten opgericht door Joseph Smith uit onvrede met de gevestigde kerken. De mormonen brachten hun geloof ook naar andere landen waaronder Nederland. In 1861 arriveerden vanuit Utah twee zendelingen van wie één, de Fries Anne van der Woude, zich in 1852 met zijn gezin in Engeland had bekeerd. Hij keerde in 1863 met twee bekeerde vrouwen naar Utah terug waarna in 1864 Joseph Weiler in Nederland aankwam, die het zendingswerk met hulp van plaatselijke zendelingen uitbreidde over tien provincies. Wellicht had hij een rol in de bekering van het gezin van Arnoldus en Elizabeth. ledere bekeerling was een potentiële emigrant vanuit de overtuiging dat de heiligen in Utah Zion moesten opbouwen en de komst van Jezus afwachten. Polygame huwelijken, die door de Kerk officieel werden toegestaan in 1852 en in 1890 verboden, vormden een groot strijdpunt tussen de mormonen en de buitenwereld, maar ook tussen de mormonen onderling.

In 1868 emigreerde Jan Gerrit, een zoon van Arnoldus en Elizabeth. Hij stak de oceaan over met het stoomschip Constitution vanuit Liverpool, het hoofdkwartier van de mormonen in Engeland. In 1872 vertrok hun evenals Jan Gerrit in Vollenhove geboren zoon Hendrik Albert waarna in 1874 Arnoldus en Elizabeth, die inmiddels in Zwolle woonden, met hun vier jongste kinderen op het stoomschip Wyoming van de Guion Line vanuit Liverpool naar Utah vertrokken.

 

 

Albert Hendrik vertrok in 1872 naar Utah in gezelschap van zijn in Vollenhove geboren achterneef Eelco Ekker, zoon van metselaar en timmerman Hendrik Jan Ekker en Belia Botschoever. Ook dit gezin had te kampen gehad met sterfte. In 1863 werd het moederloos en bleef Hendrik Jan achter met vier jonge kinderen. Ook zijn moeder Arentje overleed in dat jaar. Een jaar later, het gezin woonde toen na enige tijd in Steenwijk te hebben geleefd weer in Vollenhove, stierven de twee jongste kinderen. Alleen de negenjarige Niesje en de zevenjarige Eelco bleven over. Na vijf jaar weduwnaar te zijn geweest hertrouwde Hendrik Jan met Grietje Drok en het gezin vertrok tussen 1869 en 1872 naar Zwolle. Met Grietje Drok kreeg Hendrik Jan nog twee kinderen, die in leven bleven.

 

De wedervaardigheden van Eelco Ekker

Eelco Ekker schreef tussen 1877 en 1913 brieven naar zijn familie in Nederland, waarvan er 23 bewaard zijn gebleven.

 

 

Wij vernemen hieruit dat hij afstand nam van de Heiligen der Laatste Dagen (= mormonen). Hij verliet Utah in 1877 waar rond die tijd de scheiding van Ann Eliza Webb van de mormoonse leider Brigham Young grote aandacht kreeg, trok door ldaho waar hij werd geconfronteerd met hevig verzet van de indianen tegen de blanke kolonisten en verbleef korte tijd in Montana, waar hij in een houtzagerij werkte. Hierna vestigde hij zich in Iowa in Midden-Amerika, vaak in zijn brieven het verlangen kenbaar makend weer terug te keren naar het Westen.

 

 

In Iowa, waar hij als mijnwerker heeft gewerkt, trouwde hij en kreeg met zijn vrouw Maria in 1882 een zoon. De laatste brieven schreef hij vanuit Salt Lake City, waaruit blijkt dat hij weer was teruggekeerd naar het land der mormonen, maar hij zon erop naar Californië te gaan. Hij is in Salt Lake City verongelukt aan het stuur van een vrachtauto, waarschijnlijk voor 1920.

 

De wedervaardigheden van het gezin Ekker-Van Doesburg

Ouders en kinderen van het gezin Ekker-Van Doesburg vestigden zich na hun aankomst in Utah in regio's ten zuiden van Salt Lake City. Arnoldus en Elizabeth stierven respectievelijk in 1908 en in 1906 in het plaatsje Eureka in Juab County, Hendrik Albert in 1901 eveneens te Eureka en Jan Gerrit in 1929 in Roosevelt in Duchesne County. Hun werkzaamheden lagen veelal op het gebied van de veehouderij. Nazaten herinneren zich Arnoldus als bakker. Jan Gerrit is volgens een brief van Eelco Ekker mormoon gebleven, van de anderen is dat onduidelijk.

 

 

Lezers die zich willen verdiepen in de wederwaardigheden van Eelco Ekker en zijn familie, en zijn brieven in hun geheel willen lezen, worden verwezen naar het boek ‘Altijd aan het reizen’ dat inmiddels is uitgekomen. Het bevat historische egodocumenten waarin migranten verslag doen van hun belevenissen, de culturele verschillen waarmee zij worden geconfronteerd en het continu balanceren tussen twee werelden.

 

Tekst van J. Spitse, uit Kondschap juni 2011

Trefwoorden:Kerk van de Heiligen der Laatste Dagen, Mormonen, Emigratie, Emigreren, Noord-Amerika, Vollenhove, Utah, Salt Lake City
Personen:Albert Hendrik Ekker, Elizabeth van Doesburg, Jannetje Pingel, Belia Botschoever, Grietje Drok, Joseph Smith, Jan Gerrit Ekker, Eelco Ekker
Periode:1868-1929
Locatie:Vollenhove

Reacties

Via de Kringloop in Zwolle kreeg ik het boekwerkje ''De Amerikaanse Droom'' in handen (uitgave 2008). Daarin wordt uitvoerig geciteerd uit de correspondentie van Eelco Ekker. In een adem dit boekje (100 pagina''s) uitgelezen....
Algemeen door anoniem op 18 Jun 2018 om 09:27:33

Dat is aanwezig bij het HCO. U zou het op de studiezaal kunnen inzien.
Algemeen door MSMD webredactie op 25 Jul 2019 om 07:10:00

Bedoelt u dit artikel of het boekwerkje waar naar verwezen wordt?
Algemeen door MSMD webredactie op 22 Jul 2019 om 08:42:14

Ik bedoel het boekje.
Algemeen door Ekker op 22 Jul 2019 om 11:23:48

Is het mogelijk dit exemplaar te scannen?
Algemeen door Eekker op 19 Jul 2019 om 07:59:14

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.